Achteruitgang van het Onderwijs?
Professor Wouter Duyck was te gast bij VHR, de Westvlaamse vereniging voor HR-verantwoordelijken. Hij gaf een “cognitieve state of the union”. En zijn boodschap was verre van optimistisch. Alle beschikbare cijfers geven aan dat er een achteruitgang is inzake cognitieve prestaties bij leerlingen in het basis-en secundaire onderwijs. 12 jaar geleden behoorde Vlaanderen nog tot de wereldtop, maar we zijn gestaag gezakt naar nog net boven het Europees gemiddelde. Het PISA onderzoek toont aan dat wij het sterkst achteruit boeren van alle regio’s. Ook het aantal leerlingen die als toppers worden beschouwd halveerde bijna.
Volgens Duyck is een achteruitgang in cognitieve vaardigheden een groot probleem omdat dit leidt tot mindere prestaties, minder jobtevredenheid, lagere salarissen, een mindere gezondheid en ook minder gelukkig zijn. Op maatschappelijk niveau heeft dit een impact op de welvaart. Er zijn studies die het positieve effect van de stijging van het IQ inzake het BNP aantonen. Maar als we leerachterstand toelaten en het zgn. cognitieve kapitaal laten wegsmelten, zullen wij dit nog lang voelen.
Oorzaken
De oorzaken van deze teloorgang is te vinden in de onderwijscultuur. De focus lag op democratisering en toegankelijk maken van het onderwijs. Men wilde de onrechtvaardigheden die te maken hebben met afkomst neutraliseren. Dat dit maar voor 18% van de resultaten bepaalt werd niet erkend. Wouter Duyck citeerde Ides Nicaise: “Vanuit onze egalitaire visie streven we gelijke leerresultaten na.”
Bij een discussie over het laten vallen van een uur Nederlands, stelde Lieven Boeve van het Katholiek onderwijs dat dit geen probleem is zolang de eindtermen maar gehaald worden en er ook op taalbeheersing wordt gelet in andere vakken. Wouter Duyck noemt dit smalend de zesjescultuur, zes is goed genoeg. Voor hem gaat gelijke kansen in onderwijs onvermijdelijk steeds meer gepaard met grotere ongelijkheid in uitkomsten. Het principe dat iedereen moet kunnen volgen, mag niet ten koste gaan van de mogelijkheid voor de meest getalenteerde studenten ook te excelleren, aldus een op dreef komende Wouter Duyck.
Een tweede oorzaak is dat er een tanend belang is van de cognitieve vaardigheden in het onderwijs. Onderwijsinstellingen worden overbelast met opdrachten inzake burgerzin, radicalisering. Dat lukt niet meer. Duyck verwijst naar de eerste graad en het teloorgaan van de klassieke talen in het secundair onderwijs. Voor hem kan de focus op STEM misschien de cognitieve ontwikkeling overnemen van de klassieke talen, maar dat is nog niet bewezen. We nemen dus een risico door te laten vallen wat zeker werkt en te vervangen door wat niet bewezen is.
Een derde oorzaak is de focus op het welbevinden. Als ze maar gelukkig zijn, zo luidt de titel een opinie van Bart Eeckhout in de morgen. Maar waarom zou geluk en prestateren niet kunnen samengaan. Vlaanderen scoort het laagst wat betreft prestatiemotivatie bij leerlingen. Opnieuw komt de zesjescultuur aan bod, met Mediocrates als oppergod. Dat leren en presteren minder belangrijk geworden zijn voor de studenten wordt ook aangetoond door de toename van het aantal studenten die werken tijdens hun studies: van 30% in 2004 naar 70% in 2020.
Misschien contra-ïntuïtief, maar de vervlakking van het onderwijs gaat ook ten koste van de sociale mobiliteit. Cognitieve vaardigheden maken sociale mobiliteit mogelijk. Door de sterkte van het onderwijs waren kinderen in staat om door te groeien naar het hoger onderwijs.
Gevolgen
Duyck pleit voor meer datagestuurd onderwijs om leerwinst te behalen. Hij zou graag de neergaande curve ombuigen, maar daarvoor zijn meer analyses nodig.
Daarnaast wil hij komaf maken met de brede eerste graad in het secundair onderwijs.
Verder wijst hij op het belang van taal. In gezinnen waar er geen Nederlands gesproken wordt, is er achterstand. Ook wil hij de leerplicht uitbreiden vanaf 3 jaar. Hij klaagt aan dat er in het basisonderwijs te weinig geïnvesteerd wordt, terwijl vroege interventie veel opbrengt.
Hij pleit voor een zekere terughoudendheid inzake onderwijsvernieuwing. Onderzoek toont aan dat leerlingengestuurd onderwijs leidt tot minder sterke cognitieve prestaties.
En ten slotte pleit hij voor een beter HR-beleid. Het onderwijs heeft niet echt een probleem met instroom, maar wel met uitstroom. 37% van de leerkrachten stopt er mee binnen de 5 jaar. Dat is dramatisch.
Willen wij onze welvaart behouden, dan moeten wij de grote investeringen die we doen in onderwijs, beter laten renderen. Waarvan akte.
Wil je lid worden van VHR, neem dan contact op met info@vhr-wvl.be
